forked from yazbel/python-istihza
-
Notifications
You must be signed in to change notification settings - Fork 0
/
Copy pathnesne_tabanli_programlama2.html
1298 lines (1124 loc) · 125 KB
/
nesne_tabanli_programlama2.html
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
365
366
367
368
369
370
371
372
373
374
375
376
377
378
379
380
381
382
383
384
385
386
387
388
389
390
391
392
393
394
395
396
397
398
399
400
401
402
403
404
405
406
407
408
409
410
411
412
413
414
415
416
417
418
419
420
421
422
423
424
425
426
427
428
429
430
431
432
433
434
435
436
437
438
439
440
441
442
443
444
445
446
447
448
449
450
451
452
453
454
455
456
457
458
459
460
461
462
463
464
465
466
467
468
469
470
471
472
473
474
475
476
477
478
479
480
481
482
483
484
485
486
487
488
489
490
491
492
493
494
495
496
497
498
499
500
501
502
503
504
505
506
507
508
509
510
511
512
513
514
515
516
517
518
519
520
521
522
523
524
525
526
527
528
529
530
531
532
533
534
535
536
537
538
539
540
541
542
543
544
545
546
547
548
549
550
551
552
553
554
555
556
557
558
559
560
561
562
563
564
565
566
567
568
569
570
571
572
573
574
575
576
577
578
579
580
581
582
583
584
585
586
587
588
589
590
591
592
593
594
595
596
597
598
599
600
601
602
603
604
605
606
607
608
609
610
611
612
613
614
615
616
617
618
619
620
621
622
623
624
625
626
627
628
629
630
631
632
633
634
635
636
637
638
639
640
641
642
643
644
645
646
647
648
649
650
651
652
653
654
655
656
657
658
659
660
661
662
663
664
665
666
667
668
669
670
671
672
673
674
675
676
677
678
679
680
681
682
683
684
685
686
687
688
689
690
691
692
693
694
695
696
697
698
699
700
701
702
703
704
705
706
707
708
709
710
711
712
713
714
715
716
717
718
719
720
721
722
723
724
725
726
727
728
729
730
731
732
733
734
735
736
737
738
739
740
741
742
743
744
745
746
747
748
749
750
751
752
753
754
755
756
757
758
759
760
761
762
763
764
765
766
767
768
769
770
771
772
773
774
775
776
777
778
779
780
781
782
783
784
785
786
787
788
789
790
791
792
793
794
795
796
797
798
799
800
801
802
803
804
805
806
807
808
809
810
811
812
813
814
815
816
817
818
819
820
821
822
823
824
825
826
827
828
829
830
831
832
833
834
835
836
837
838
839
840
841
842
843
844
845
846
847
848
849
850
851
852
853
854
855
856
857
858
859
860
861
862
863
864
865
866
867
868
869
870
871
872
873
874
875
876
877
878
879
880
881
882
883
884
885
886
887
888
889
890
891
892
893
894
895
896
897
898
899
900
901
902
903
904
905
906
907
908
909
910
911
912
913
914
915
916
917
918
919
920
921
922
923
924
925
926
927
928
929
930
931
932
933
934
935
936
937
938
939
940
941
942
943
944
945
946
947
948
949
950
951
952
953
954
955
956
957
958
959
960
961
962
963
964
965
966
967
968
969
970
971
972
973
974
975
976
977
978
979
980
981
982
983
984
985
986
987
988
989
990
991
992
993
994
995
996
997
998
999
1000
<!DOCTYPE html>
<html lang="tr">
<html lang="tr">
<head>
<meta charset="utf-8" />
<meta name="viewport" content="width=device-width, initial-scale=1.0" /><meta name="generator" content="Docutils 0.17.1: http://docutils.sourceforge.net/" />
<meta content="Bu bölümde nesne tabanlı programlamadan söz edeceğiz." name="description" />
<meta content="python, python3, nesne, oop, sınıf, class, miras alma, inheritance, nesne yönelimli programlama, nesne tabanlı programlama, object oriented programming, self, instantiation, instance, örnek, örneklendirme, örnekleme" name="keywords" />
<title>Nesne Tabanlı Programlama (Devamı) — Python 3 için Türkçe Kılavuz</title>
<link rel="stylesheet" type="text/css" href="_static/pygments.css" />
<link rel="stylesheet" type="text/css" href="_static/pyramid.css" />
<script data-url_root="./" id="documentation_options" src="_static/documentation_options.js"></script>
<script src="_static/jquery.js"></script>
<script src="_static/underscore.js"></script>
<script src="_static/doctools.js"></script>
<script src="_static/translations.js"></script>
<link rel="search" title="Ara" href="search.html" />
<link rel="next" title="Nesne Tabanlı Programlama (Devamı)" href="nesne_tabanli_programlama3.html" />
<link rel="prev" title="Nesne Tabanlı Programlama (OOP)" href="nesne_tabanli_programlama1.html" />
<!--[if lte IE 6]>
<link rel="stylesheet" href="_static/ie6.css" type="text/css" media="screen" charset="utf-8" />
<![endif]-->
</head><body>
<div class='header'><a href='https://yazbel.com'><img src="_static/logo.png"></a></div>
<ul class='navbar'>
<li><a href="#"><del>pdf desteği sonlanmıştır</del></a></li>
<li class="forum"><a href="http://forum.yazbel.com">forum</a></li>
</ul>
<div class="related" role="navigation" aria-label="related navigation">
<h3>Gezinti</h3>
<ul>
<li class="right" style="margin-right: 10px">
<a href="nesne_tabanli_programlama3.html" title="Nesne Tabanlı Programlama (Devamı)"
accesskey="N">sonraki</a></li>
<li class="right" >
<a href="nesne_tabanli_programlama1.html" title="Nesne Tabanlı Programlama (OOP)"
accesskey="P">önceki</a> |</li>
<li class="nav-item nav-item-0"><a href=".">⌂</a></li>
<li class="nav-item nav-item-this"><a href="">Nesne Tabanlı Programlama (Devamı)</a></li>
</ul>
</div>
<div class="document">
<div class="documentwrapper">
<div class="body" role="main">
<section id="nesne-tabanli-programlama-devami">
<h1>Nesne Tabanlı Programlama (Devamı)<a class="headerlink" href="#nesne-tabanli-programlama-devami" title="Bu başlık için kalıcı bağlantı">¶</a></h1>
<p>Geçen bölümde Python’da nesne tabanlı programlama konusunun temellerinden söz
etmiştik. Bu bölümde ise nesne tabanlı programlamanın ayrıntılarına inmeye
başlayacağız.</p>
<section id="sinif-metotlari">
<h2>Sınıf Metotları<a class="headerlink" href="#sinif-metotlari" title="Bu başlık için kalıcı bağlantı">¶</a></h2>
<p>Nesne tabanlı programlamaya giriş yaptığımız geçen bölümde şunlara değindik:</p>
<ol class="arabic simple">
<li><p>Sınıflar (<em>classes</em>)</p></li>
<li><p>Örnekler (<em>instances</em>)</p></li>
<li><p>Sınıf nitelikleri (<em>class attributes</em>)</p></li>
<li><p>Örnek nitelikleri (<em>instance attributes</em>)</p></li>
<li><p>Örnek metotları (<em>instance methods</em>)</p></li>
</ol>
<p>Bunlar nesne tabanlı programlamanın en temel kavramlarıdır. Bunları iyice
öğrendiyseniz, etrafta gördüğünüz kodların büyük bölümünü anlayabilecek kıvama
gelmişsiniz demektir.</p>
<p>Ama elbette nesne tabanlı programlama yalnızca bu temel kavramlardan ibaret
değil. Nesne tabanlı programlamanın derinlerine indikçe, bunların dışında başka
pek çok kavramla daha karşılaşacağız. Mesela sınıf metotları (<em>class methods</em>)
bu kavramlardan biridir. İşte bu bölümde, nesne tabanlı programlamanın ileri
düzey kavramlarının ilki olan bu sınıf metotlarından (<em>class methods</em>) söz
edeceğiz.</p>
<p>Dilerseniz ne ile karşı karşıya olduğumuzu anlayabilmek için basit bir örnek
üzerinden ilerleyelim.</p>
<p>Hatırlarsanız bir önceki bölümde şöyle bir kod parçası vermiştik:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="k">class</span> <span class="nc">Çalışan</span><span class="p">():</span>
<span class="n">personel</span> <span class="o">=</span> <span class="p">[]</span>
<span class="k">def</span> <span class="fm">__init__</span><span class="p">(</span><span class="bp">self</span><span class="p">,</span> <span class="n">isim</span><span class="p">):</span>
<span class="bp">self</span><span class="o">.</span><span class="n">isim</span> <span class="o">=</span> <span class="n">isim</span>
<span class="bp">self</span><span class="o">.</span><span class="n">kabiliyetleri</span> <span class="o">=</span> <span class="p">[]</span>
<span class="bp">self</span><span class="o">.</span><span class="n">personele_ekle</span><span class="p">()</span>
<span class="k">def</span> <span class="nf">personele_ekle</span><span class="p">(</span><span class="bp">self</span><span class="p">):</span>
<span class="bp">self</span><span class="o">.</span><span class="n">personel</span><span class="o">.</span><span class="n">append</span><span class="p">(</span><span class="bp">self</span><span class="o">.</span><span class="n">isim</span><span class="p">)</span>
<span class="nb">print</span><span class="p">(</span><span class="s1">'</span><span class="si">{}</span><span class="s1"> adlı kişi personele eklendi'</span><span class="o">.</span><span class="n">format</span><span class="p">(</span><span class="bp">self</span><span class="o">.</span><span class="n">isim</span><span class="p">))</span>
<span class="k">def</span> <span class="nf">personeli_görüntüle</span><span class="p">(</span><span class="bp">self</span><span class="p">):</span>
<span class="nb">print</span><span class="p">(</span><span class="s1">'Personel listesi:'</span><span class="p">)</span>
<span class="k">for</span> <span class="n">kişi</span> <span class="ow">in</span> <span class="bp">self</span><span class="o">.</span><span class="n">personel</span><span class="p">:</span>
<span class="nb">print</span><span class="p">(</span><span class="n">kişi</span><span class="p">)</span>
<span class="k">def</span> <span class="nf">kabiliyet_ekle</span><span class="p">(</span><span class="bp">self</span><span class="p">,</span> <span class="n">kabiliyet</span><span class="p">):</span>
<span class="bp">self</span><span class="o">.</span><span class="n">kabiliyetleri</span><span class="o">.</span><span class="n">append</span><span class="p">(</span><span class="n">kabiliyet</span><span class="p">)</span>
<span class="k">def</span> <span class="nf">kabiliyetleri_görüntüle</span><span class="p">(</span><span class="bp">self</span><span class="p">):</span>
<span class="nb">print</span><span class="p">(</span><span class="s1">'</span><span class="si">{}</span><span class="s1"> adlı kişinin kabiliyetleri:'</span><span class="o">.</span><span class="n">format</span><span class="p">(</span><span class="bp">self</span><span class="o">.</span><span class="n">isim</span><span class="p">))</span>
<span class="k">for</span> <span class="n">kabiliyet</span> <span class="ow">in</span> <span class="bp">self</span><span class="o">.</span><span class="n">kabiliyetleri</span><span class="p">:</span>
<span class="nb">print</span><span class="p">(</span><span class="n">kabiliyet</span><span class="p">)</span>
</pre></div>
</div>
<p>Bu kodlarda, bir personel listesi oluşturmamızı, personele ekleme yapmamızı,
personeli görüntülememizi, personele yeni kabiliyet eklememizi ve eklediğimiz
kabiliyetleri görüntüleyebilmemizi sağlayan örnek metotları var. Gelin bu
kodlara bir de personel sayısını görüntülememizi sağlayacak bir başka örnek
metodu daha ekleyelim:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="k">class</span> <span class="nc">Çalışan</span><span class="p">():</span>
<span class="n">personel</span> <span class="o">=</span> <span class="p">[]</span>
<span class="k">def</span> <span class="fm">__init__</span><span class="p">(</span><span class="bp">self</span><span class="p">,</span> <span class="n">isim</span><span class="p">):</span>
<span class="bp">self</span><span class="o">.</span><span class="n">isim</span> <span class="o">=</span> <span class="n">isim</span>
<span class="bp">self</span><span class="o">.</span><span class="n">kabiliyetleri</span> <span class="o">=</span> <span class="p">[]</span>
<span class="bp">self</span><span class="o">.</span><span class="n">personele_ekle</span><span class="p">()</span>
<span class="k">def</span> <span class="nf">personel_sayısını_görüntüle</span><span class="p">(</span><span class="bp">self</span><span class="p">):</span>
<span class="nb">print</span><span class="p">(</span><span class="nb">len</span><span class="p">(</span><span class="bp">self</span><span class="o">.</span><span class="n">personel</span><span class="p">))</span>
<span class="k">def</span> <span class="nf">personele_ekle</span><span class="p">(</span><span class="bp">self</span><span class="p">):</span>
<span class="bp">self</span><span class="o">.</span><span class="n">personel</span><span class="o">.</span><span class="n">append</span><span class="p">(</span><span class="bp">self</span><span class="o">.</span><span class="n">isim</span><span class="p">)</span>
<span class="nb">print</span><span class="p">(</span><span class="s1">'</span><span class="si">{}</span><span class="s1"> adlı kişi personele eklendi'</span><span class="o">.</span><span class="n">format</span><span class="p">(</span><span class="bp">self</span><span class="o">.</span><span class="n">isim</span><span class="p">))</span>
<span class="k">def</span> <span class="nf">personeli_görüntüle</span><span class="p">(</span><span class="bp">self</span><span class="p">):</span>
<span class="nb">print</span><span class="p">(</span><span class="s1">'Personel listesi:'</span><span class="p">)</span>
<span class="k">for</span> <span class="n">kişi</span> <span class="ow">in</span> <span class="bp">self</span><span class="o">.</span><span class="n">personel</span><span class="p">:</span>
<span class="nb">print</span><span class="p">(</span><span class="n">kişi</span><span class="p">)</span>
<span class="k">def</span> <span class="nf">kabiliyet_ekle</span><span class="p">(</span><span class="bp">self</span><span class="p">,</span> <span class="n">kabiliyet</span><span class="p">):</span>
<span class="bp">self</span><span class="o">.</span><span class="n">kabiliyetleri</span><span class="o">.</span><span class="n">append</span><span class="p">(</span><span class="n">kabiliyet</span><span class="p">)</span>
<span class="k">def</span> <span class="nf">kabiliyetleri_görüntüle</span><span class="p">(</span><span class="bp">self</span><span class="p">):</span>
<span class="nb">print</span><span class="p">(</span><span class="s1">'</span><span class="si">{}</span><span class="s1"> adlı kişinin kabiliyetleri:'</span><span class="o">.</span><span class="n">format</span><span class="p">(</span><span class="bp">self</span><span class="o">.</span><span class="n">isim</span><span class="p">))</span>
<span class="k">for</span> <span class="n">kabiliyet</span> <span class="ow">in</span> <span class="bp">self</span><span class="o">.</span><span class="n">kabiliyetleri</span><span class="p">:</span>
<span class="nb">print</span><span class="p">(</span><span class="n">kabiliyet</span><span class="p">)</span>
</pre></div>
</div>
<p>Burada yeni olarak <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">personel_sayısını_görüntüle()</span></code> adlı bir örnek metodu
tanımladık. Bu metot, bir sınıf niteliği olan <cite>personel</cite>’e erişerek bunun
uzunluğunu ekrana basıyor. Böylece personelin kaç kişiden oluştuğunu öğrenmiş
oluyoruz.</p>
<p>Bu yeni örnek metodunu aşağıdaki şekilde kullanabiliriz.</p>
<p>Öncelikle kodlarımızı barındıran modülü içe aktaralım:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="kn">import</span> <span class="nn">çalışan</span>
</pre></div>
</div>
<p>Daha sonra personel listesine birkaç çalışan ekleyelim:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="n">ahmet</span> <span class="o">=</span> <span class="n">çalışan</span><span class="o">.</span><span class="n">Çalışan</span><span class="p">(</span><span class="s1">'Ahmet'</span><span class="p">)</span>
<span class="go">Ahmet adlı kişi personele eklendi</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="n">mehmet</span> <span class="o">=</span> <span class="n">çalışan</span><span class="o">.</span><span class="n">Çalışan</span><span class="p">(</span><span class="s1">'Mehmet'</span><span class="p">)</span>
<span class="go">Mehmet adlı kişi personele eklendi</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="n">ayşe</span> <span class="o">=</span> <span class="n">çalışan</span><span class="o">.</span><span class="n">Çalışan</span><span class="p">(</span><span class="s1">'Ayşe'</span><span class="p">)</span>
<span class="go">Ayşe adlı kişi personele eklendi</span>
</pre></div>
</div>
<p>Artık herhangi bir örnek değişkeni üzerinden personel sayısına erişebiliriz:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="n">ayşe</span><span class="o">.</span><span class="n">personel_sayısını_görüntüle</span><span class="p">()</span>
<span class="go">3</span>
</pre></div>
</div>
<p>Ancak kodların çalışma mantığı açısından burada bir tutarsızlıktan söz
edebiliriz. Genel olarak bütün personele dair bilgi veren bir fonksiyona
<cite>ahmet</cite>, <cite>mehmet</cite>, <cite>ayşe</cite> gibi bireysel örnek değişkenleri üzerinden erişmek
kulağa sizce de biraz tuhaf gelmiyor mu? Neticede bu fonksiyon, aslında sınıfın
herhangi bir örneği ile özellikle veya doğrudan ilişkili değil. Yani bu
fonksiyon tek tek sınıf örneklerini değil, genel olarak sınıfın bütününü
ilgilendiriyor. Bu bakımdan, <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">personel_sayısını_görüntüle()</span></code> fonksiyonunun
örnek değişkenlerinden bağımsız bir biçimde kullanılabilmesi çok daha mantıklı
olacaktır.</p>
<p>Ayrıca, bir örnek metodu olan <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">personel_sayısını_görüntüle()</span></code> fonksiyonunu
örneklerden bağımsız olarak kullanamadığımız için, bu metot yardımıyla personel
sayısının 0 olduğu bir durumu görüntülememiz de mümkün olmuyor. Çünkü bu
fonksiyona erişebilmek için öncelikle sınıfı en az bir kez örneklemiş, yani
sınıfın en az bir adet örneğini çıkarmış olmamız gerekiyor. Bu durum da
kodlarımızın mantığı açısından son derece ciddi bir kısıtlamadır.</p>
<p>Yukarıda sıralanan gerekçeler doğrultusunda kodları hem daha tutarlı bir hale
getirmek hem de personel sayısının 0 olduğu durumu göstermemizi engelleyen
kısıtlamayı aşabilmek için şöyle bir şey deneyebilirsiniz:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="k">def</span> <span class="nf">personel_sayısını_görüntüle</span><span class="p">():</span>
<span class="nb">print</span><span class="p">(</span><span class="nb">len</span><span class="p">(</span><span class="n">Çalışan</span><span class="o">.</span><span class="n">personel</span><span class="p">))</span>
<span class="k">class</span> <span class="nc">Çalışan</span><span class="p">():</span>
<span class="n">personel</span> <span class="o">=</span> <span class="p">[]</span>
<span class="k">def</span> <span class="fm">__init__</span><span class="p">(</span><span class="bp">self</span><span class="p">,</span> <span class="n">isim</span><span class="p">):</span>
<span class="bp">self</span><span class="o">.</span><span class="n">isim</span> <span class="o">=</span> <span class="n">isim</span>
<span class="bp">self</span><span class="o">.</span><span class="n">kabiliyetleri</span> <span class="o">=</span> <span class="p">[]</span>
<span class="bp">self</span><span class="o">.</span><span class="n">personele_ekle</span><span class="p">()</span>
<span class="k">def</span> <span class="nf">personele_ekle</span><span class="p">(</span><span class="bp">self</span><span class="p">):</span>
<span class="bp">self</span><span class="o">.</span><span class="n">personel</span><span class="o">.</span><span class="n">append</span><span class="p">(</span><span class="bp">self</span><span class="o">.</span><span class="n">isim</span><span class="p">)</span>
<span class="nb">print</span><span class="p">(</span><span class="s1">'</span><span class="si">{}</span><span class="s1"> adlı kişi personele eklendi'</span><span class="o">.</span><span class="n">format</span><span class="p">(</span><span class="bp">self</span><span class="o">.</span><span class="n">isim</span><span class="p">))</span>
<span class="k">def</span> <span class="nf">personeli_görüntüle</span><span class="p">(</span><span class="bp">self</span><span class="p">):</span>
<span class="nb">print</span><span class="p">(</span><span class="s1">'Personel listesi:'</span><span class="p">)</span>
<span class="k">for</span> <span class="n">kişi</span> <span class="ow">in</span> <span class="bp">self</span><span class="o">.</span><span class="n">personel</span><span class="p">:</span>
<span class="nb">print</span><span class="p">(</span><span class="n">kişi</span><span class="p">)</span>
<span class="k">def</span> <span class="nf">kabiliyet_ekle</span><span class="p">(</span><span class="bp">self</span><span class="p">,</span> <span class="n">kabiliyet</span><span class="p">):</span>
<span class="bp">self</span><span class="o">.</span><span class="n">kabiliyetleri</span><span class="o">.</span><span class="n">append</span><span class="p">(</span><span class="n">kabiliyet</span><span class="p">)</span>
<span class="k">def</span> <span class="nf">kabiliyetleri_görüntüle</span><span class="p">(</span><span class="bp">self</span><span class="p">):</span>
<span class="nb">print</span><span class="p">(</span><span class="s1">'</span><span class="si">{}</span><span class="s1"> adlı kişinin kabiliyetleri:'</span><span class="o">.</span><span class="n">format</span><span class="p">(</span><span class="bp">self</span><span class="o">.</span><span class="n">isim</span><span class="p">))</span>
<span class="k">for</span> <span class="n">kabiliyet</span> <span class="ow">in</span> <span class="bp">self</span><span class="o">.</span><span class="n">kabiliyetleri</span><span class="p">:</span>
<span class="nb">print</span><span class="p">(</span><span class="n">kabiliyet</span><span class="p">)</span>
</pre></div>
</div>
<p>Burada personel sayısını görüntüleyen fonksiyonu sınıftan ayırdık. Böylece şu
şekilde bir kullanım mümkün olabildi:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="kn">import</span> <span class="nn">çalışan</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="n">çalışan</span><span class="o">.</span><span class="n">personel_sayısını_görüntüle</span><span class="p">()</span>
<span class="go">0</span>
</pre></div>
</div>
<p><code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">personel_sayısını_görüntüle()</span></code> adlı fonksiyonu sınıftan ayırıp <em>modül
düzeyinde çalışan bir fonksiyon</em> (veya bir başka deyişle <em>global düzeyde çalışan
bir fonksiyon</em>) haline getirdiğimiz için, artık bu fonksiyon <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">Çalışan()</span></code>
sınıfının herhangi bir örneğine bağımlı değil. Dolayısıyla bu fonksiyonu,
<code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">Çalışan()</span></code> sınıfı için bir örnek çıkarmak zorunda kalmadan da
kullanabiliyoruz. Bu da bize personel sayısının 0 olduğu durumu gösterebilme
imkanı tanıyor.</p>
<p>Bu fonksiyonu bir de birkaç örnek çıkardıktan sonra çalıştıralım…</p>
<p>Önce sınıfımızın birkaç örneğini çıkaralım:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="n">ahmet</span> <span class="o">=</span> <span class="n">çalışan</span><span class="o">.</span><span class="n">Çalışan</span><span class="p">(</span><span class="s1">'Ahmet'</span><span class="p">)</span>
<span class="go">Ahmet adlı kişi personele eklendi</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="n">ayşe</span> <span class="o">=</span> <span class="n">çalışan</span><span class="o">.</span><span class="n">Çalışan</span><span class="p">(</span><span class="s1">'Ayşe'</span><span class="p">)</span>
<span class="go">Ayşe adlı kişi personele eklendi</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="n">mehmet</span> <span class="o">=</span> <span class="n">çalışan</span><span class="o">.</span><span class="n">Çalışan</span><span class="p">(</span><span class="s1">'Mehmet'</span><span class="p">)</span>
<span class="go">Mehmet adlı kişi personele eklendi</span>
</pre></div>
</div>
<p>Şimdi de personelin şu anda kaç kişiden oluştuğunu sorgulayalım:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="n">çalışan</span><span class="o">.</span><span class="n">personel_sayısını_görüntüle</span><span class="p">()</span>
<span class="go">3</span>
</pre></div>
</div>
<p>Gördüğünüz gibi, bu şekilde kodlarımız biraz daha tutarlı bir görünüme kavuştu.
Ancak bu şekilde, bariz bir biçimde <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">Çalışan()</span></code> sınıfı ile ilişkili olan
<code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">personel_sayısını_görüntüle()</span></code> fonksiyonunu sınıftan ayırmış ve kod
bütünlüğünü bozmuş olduk. Çünkü, her ne kadar <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">personel_sayısını_görüntüle()</span></code>
fonksiyonu <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">Çalışan()</span></code> sınıfının herhangi bir örneği ile ilişkili olmasa da,
anlam açısından bu fonksiyonun <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">Çalışan()</span></code> sınıfına ait olduğu besbelli.
Ayrıca, yukarıdaki kodları barındıran modülün tamamını değil de, <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">from</span> <span class="pre">çalışan</span>
<span class="pre">import</span> <span class="pre">Çalışan</span></code> gibi bir komutla yalnızca <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">Çalışan()</span></code> sınıfını içe
aktarırsak, <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">personel_sayısını_görüntüle()</span></code> fonksiyonu dışarıda kalacaktır:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="kn">from</span> <span class="nn">çalışan</span> <span class="kn">import</span> <span class="n">Çalışan</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="nb">dir</span><span class="p">()</span>
</pre></div>
</div>
<p>Gördüğünüz gibi, <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">personel_sayısını_görüntüle()</span></code> fonksiyonu listede yok.
Dolayısıyla, sınıfla sıkı sıkıya ilişkili olan bu fonksiyonu sınıftan
kopardığımız için, seçmeli içe aktarmalarda bu fonksiyon geride kalıyor ve
böylece bu fonksiyonu kullanamaz hale geliyoruz.</p>
<p>Seçmeli içe aktarmalarda bu fonksiyon aktarım işlemiyle birlikte gelmediği için,
ilgili fonksiyonu özel olarak içe aktarmamız gerekir:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="kn">from</span> <span class="nn">çalışan</span> <span class="kn">import</span> <span class="n">personel_sayısını_görüntüle</span>
</pre></div>
</div>
<p>Bu şekilde <cite>çalışan</cite> modülü içinden <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">personel_sayısını_görüntüle()</span></code> adlı
fonksiyonu özel olarak elle içe aktarmış olduk. Artık bu fonksiyonu şöyle
kullanabiliriz:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="n">personel_sayısını_görüntüle</span><span class="p">()</span>
</pre></div>
</div>
<p>Ancak bu da, her zaman tercih etmeyeceğiniz bir kısıtlama olabilir. O halde bu
kısıtlamayı aşmak için gelin, ilgili fonksiyonu tekrar sınıf içine alalım:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="k">class</span> <span class="nc">Çalışan</span><span class="p">():</span>
<span class="n">personel</span> <span class="o">=</span> <span class="p">[]</span>
<span class="k">def</span> <span class="fm">__init__</span><span class="p">(</span><span class="bp">self</span><span class="p">,</span> <span class="n">isim</span><span class="p">):</span>
<span class="bp">self</span><span class="o">.</span><span class="n">isim</span> <span class="o">=</span> <span class="n">isim</span>
<span class="bp">self</span><span class="o">.</span><span class="n">kabiliyetleri</span> <span class="o">=</span> <span class="p">[]</span>
<span class="bp">self</span><span class="o">.</span><span class="n">personele_ekle</span><span class="p">()</span>
<span class="k">def</span> <span class="nf">personel_sayısını_görüntüle</span><span class="p">(</span><span class="bp">self</span><span class="p">):</span>
<span class="nb">print</span><span class="p">(</span><span class="nb">len</span><span class="p">(</span><span class="bp">self</span><span class="o">.</span><span class="n">personel</span><span class="p">))</span>
<span class="k">def</span> <span class="nf">personele_ekle</span><span class="p">(</span><span class="bp">self</span><span class="p">):</span>
<span class="bp">self</span><span class="o">.</span><span class="n">personel</span><span class="o">.</span><span class="n">append</span><span class="p">(</span><span class="bp">self</span><span class="o">.</span><span class="n">isim</span><span class="p">)</span>
<span class="nb">print</span><span class="p">(</span><span class="s1">'</span><span class="si">{}</span><span class="s1"> adlı kişi personele eklendi'</span><span class="o">.</span><span class="n">format</span><span class="p">(</span><span class="bp">self</span><span class="o">.</span><span class="n">isim</span><span class="p">))</span>
<span class="k">def</span> <span class="nf">personeli_görüntüle</span><span class="p">(</span><span class="bp">self</span><span class="p">):</span>
<span class="nb">print</span><span class="p">(</span><span class="s1">'Personel listesi:'</span><span class="p">)</span>
<span class="k">for</span> <span class="n">kişi</span> <span class="ow">in</span> <span class="bp">self</span><span class="o">.</span><span class="n">personel</span><span class="p">:</span>
<span class="nb">print</span><span class="p">(</span><span class="n">kişi</span><span class="p">)</span>
<span class="k">def</span> <span class="nf">kabiliyet_ekle</span><span class="p">(</span><span class="bp">self</span><span class="p">,</span> <span class="n">kabiliyet</span><span class="p">):</span>
<span class="bp">self</span><span class="o">.</span><span class="n">kabiliyetleri</span><span class="o">.</span><span class="n">append</span><span class="p">(</span><span class="n">kabiliyet</span><span class="p">)</span>
<span class="k">def</span> <span class="nf">kabiliyetleri_görüntüle</span><span class="p">(</span><span class="bp">self</span><span class="p">):</span>
<span class="nb">print</span><span class="p">(</span><span class="s1">'</span><span class="si">{}</span><span class="s1"> adlı kişinin kabiliyetleri:'</span><span class="o">.</span><span class="n">format</span><span class="p">(</span><span class="bp">self</span><span class="o">.</span><span class="n">isim</span><span class="p">))</span>
<span class="k">for</span> <span class="n">kabiliyet</span> <span class="ow">in</span> <span class="bp">self</span><span class="o">.</span><span class="n">kabiliyetleri</span><span class="p">:</span>
<span class="nb">print</span><span class="p">(</span><span class="n">kabiliyet</span><span class="p">)</span>
</pre></div>
</div>
<p>Yukarıdaki kodlarda ilgili fonksiyona bir örnek adıyla değil de, sınıf adıyla
erişmek için ilk etapta şu kodu denemek aklınıza gelmiş olabilir:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="kn">from</span> <span class="nn">çalışan</span> <span class="kn">import</span> <span class="n">Çalışan</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="n">Çalışan</span><span class="o">.</span><span class="n">personel_sayısını_görüntüle</span><span class="p">()</span>
</pre></div>
</div>
<p>Ancak bu kod size şöyle bir hata mesajı verir:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="n">Traceback</span> <span class="p">(</span><span class="n">most</span> <span class="n">recent</span> <span class="n">call</span> <span class="n">last</span><span class="p">):</span>
<span class="n">File</span> <span class="s2">"<stdin>"</span><span class="p">,</span> <span class="n">line</span> <span class="mi">1</span><span class="p">,</span> <span class="ow">in</span> <span class="o"><</span><span class="n">module</span><span class="o">></span>
<span class="ne">TypeError</span><span class="p">:</span> <span class="n">personel_sayısını_görüntüle</span><span class="p">()</span> <span class="n">missing</span>
<span class="mi">1</span> <span class="n">required</span> <span class="n">positional</span> <span class="n">argument</span><span class="p">:</span> <span class="s1">'self'</span>
</pre></div>
</div>
<p>Çünkü burada siz <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">Çalışan.personel_sayısını_görüntüle()</span></code> komutunu vererek
aslında sınıfın bir metoduna (<em>class method</em>) erişmeye çalışıyorsunuz. Ancak
kodlarımızın içinde bir <em>sınıf metodu</em> yok. Zira, yukarıda sınıf adıyla erişmeye
çalıştığımız <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">personel_sayısını_görüntüle()</span></code> fonksiyonu bir sınıf metodu
değil, bir örnek metodudur. Örnek metotlarına da sınıf adlarıyla erişmemizin
mümkün olmadığını, bu tür metotlara erişebilmek için sınıfı en az bir kez
örneklemiş olmamız gerektiğini biliyorsunuz.</p>
<p>Burada, <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">__init__()</span></code> ve <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">personel_sayısını_görüntüle()</span></code> dışında şu <em>örnek
metotları</em> var: <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">personel_sayısını_görüntüle()</span></code>, <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">personele_ekle()</span></code>,
<code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">personeli_görüntüle()</span></code>, <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">kabiliyet_ekle()</span></code>,
<code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">kabiliyetleri_görüntüle()</span></code>. Bunları birer örnek metodu yapan şeyin, <cite>self</cite>
kelimesi olduğunu biliyoruz…</p>
<p>Daha önce de söylediğimiz gibi, her ne kadar Python’da sınıf niteliklerine hem
örnekler hem de doğrudan sınıf adları üzerinden erişebilsek de örnek
niteliklerine ve örnek metotlarına yalnızca örnekler üzerinden erişebiliriz. Bir
metoda, sınıf adı ile erişebilmek için, ilgili metodu bir sınıf metodu olarak
tanımlamış olmamız gerekir. Peki ama nasıl?</p>
</section>
<section id="classmethod-bezeyicisi-ve-cls">
<h2>@classmethod Bezeyicisi ve cls<a class="headerlink" href="#classmethod-bezeyicisi-ve-cls" title="Bu başlık için kalıcı bağlantı">¶</a></h2>
<p>Bildiğiniz gibi, örnek metotlarını oluşturmak için <cite>self</cite> adlı bir kelimeden
yararlanıyorduk. Tanımladığımız örnek metotlarının parametre listesinde ilk
sıraya yerleştirdiğimiz bu kelimeyi kullanarak, sınıf içinde örnek metotlarına
erişebiliyoruz. İşte sınıf metotları için de benzer bir işlem yapacağız.</p>
<p>Çok basit bir örnek verelim:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="k">class</span> <span class="nc">Sınıf</span><span class="p">():</span>
<span class="n">sınıf_niteliği</span> <span class="o">=</span> <span class="mi">0</span>
<span class="k">def</span> <span class="fm">__init__</span><span class="p">(</span><span class="bp">self</span><span class="p">,</span> <span class="n">param1</span><span class="p">,</span> <span class="n">param2</span><span class="p">):</span>
<span class="bp">self</span><span class="o">.</span><span class="n">param1</span> <span class="o">=</span> <span class="n">param1</span>
<span class="bp">self</span><span class="o">.</span><span class="n">param2</span> <span class="o">=</span> <span class="n">param2</span>
<span class="bp">self</span><span class="o">.</span><span class="n">örnek_niteliği</span> <span class="o">=</span> <span class="mi">0</span>
<span class="k">def</span> <span class="nf">örnek_metodu</span><span class="p">(</span><span class="bp">self</span><span class="p">):</span>
<span class="bp">self</span><span class="o">.</span><span class="n">örnek_niteliği</span> <span class="o">+=</span> <span class="mi">1</span>
<span class="k">return</span> <span class="bp">self</span><span class="o">.</span><span class="n">örnek_niteliği</span>
<span class="k">def</span> <span class="nf">sınıf_metodu</span><span class="p">(</span><span class="bp">cls</span><span class="p">):</span>
<span class="bp">cls</span><span class="o">.</span><span class="n">sınıf_niteliği</span> <span class="o">+=</span> <span class="mi">1</span>
<span class="k">return</span> <span class="bp">cls</span><span class="o">.</span><span class="n">sınıf_niteliği</span>
</pre></div>
</div>
<p>Burada <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">örnek_metodu()</span></code> ile <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">sınıf_metodu()</span></code> arasındaki fark, ilkinde
<cite>self</cite>, ikincisinde ise <cite>cls</cite> kullanmamız. Ancak hatırlarsanız, <cite>self</cite>
kelimesinin Python açısından bir zorunluluk olmadığını söylemiştik. Tıpkı <cite>self</cite>
gibi, aslında <cite>cls</cite> kelimesi de Python açısından bir zorunluluk değildir. Yani
<cite>cls</cite> yerine de istediğimiz kelimeyi kullanabilirdik. Bu metotlarda önemli olan,
parametre listesinin ilk sırasını işgal eden kelimenin ne olduğudur. Dolayısıyla
yukarıdaki örnekte Python açısından <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">örnek_metodu()</span></code> ile <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">sınıf_metodu()</span></code>
arasında hiçbir fark bulunmaz. Python her iki metodu da birer örnek metodu
olarak değerlendirir. Bu iki örnek metodu arasındaki fark, ilkinde sınıf
örneklerini temsil edecek kelimenin <cite>self</cite>, ikincisinde ise <cite>cls</cite> olarak
belirlenmiş olmasıdır. Python <cite>self</cite> veya <cite>cls</cite> kelimelerine özel bir önem
atfetmez. Ama Python topluluğu içinde, örnek metotları için <cite>self</cite>, sınıf
metotları için ise <cite>cls</cite> kullanmak çok güçlü bir gelenektir.</p>
<p>Sözün özü, <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">sınıf_metodu()</span></code> fonksiyonunun ilk parametresini <cite>cls</cite> yapmış
olmamız bu metodun bir sınıf metodu olabilmesi için gereklidir, ama yeterli
değildir. Python’da bir sınıf metodu oluşturabilmek için bir parçaya daha
ihtiyacımız var:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="k">class</span> <span class="nc">Sınıf</span><span class="p">():</span>
<span class="n">sınıf_niteliği</span> <span class="o">=</span> <span class="mi">0</span>
<span class="k">def</span> <span class="fm">__init__</span><span class="p">(</span><span class="bp">self</span><span class="p">,</span> <span class="n">param1</span><span class="p">,</span> <span class="n">param2</span><span class="p">):</span>
<span class="bp">self</span><span class="o">.</span><span class="n">param1</span> <span class="o">=</span> <span class="n">param1</span>
<span class="bp">self</span><span class="o">.</span><span class="n">param2</span> <span class="o">=</span> <span class="n">param2</span>
<span class="bp">self</span><span class="o">.</span><span class="n">örnek_niteliği</span> <span class="o">=</span> <span class="mi">0</span>
<span class="k">def</span> <span class="nf">örnek_metodu</span><span class="p">(</span><span class="bp">self</span><span class="p">):</span>
<span class="bp">self</span><span class="o">.</span><span class="n">örnek_niteliği</span> <span class="o">+=</span> <span class="mi">1</span>
<span class="k">return</span> <span class="bp">self</span><span class="o">.</span><span class="n">örnek_niteliği</span>
<span class="nd">@classmethod</span>
<span class="k">def</span> <span class="nf">sınıf_metodu</span><span class="p">(</span><span class="bp">cls</span><span class="p">):</span>
<span class="bp">cls</span><span class="o">.</span><span class="n">sınıf_niteliği</span> <span class="o">+=</span> <span class="mi">1</span>
<span class="k">return</span> <span class="bp">cls</span><span class="o">.</span><span class="n">sınıf_niteliği</span>
</pre></div>
</div>
<p>İşte Python’da bir sınıf metodunu örnek metodundan ayıran asıl öğe, yukarıdaki
örnekte gördüğümüz <cite>@classmethod</cite> ifadesidir. Python’da isminin önünde <cite>@</cite>
işareti olan bu tür öğelere ‘bezeyici’ (<em>decorator</em>) adı verilir. Gördüğünüz
gibi, <cite>@classmethod</cite> bezeyicisi, yukarıdaki örnekte bir fonksiyonu sınıf
metoduna dönüştürme işlevi görüyor. İlerleyen derslerimizde bezeyicilerin başka
özelliklerinden de söz edeceğiz. Gelin isterseniz şimdi yukarıda öğrendiğimiz
özelliği <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">Çalışan()</span></code> adlı sınıfa uygulayalım:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="k">class</span> <span class="nc">Çalışan</span><span class="p">():</span>
<span class="n">personel</span> <span class="o">=</span> <span class="p">[]</span>
<span class="k">def</span> <span class="fm">__init__</span><span class="p">(</span><span class="bp">self</span><span class="p">,</span> <span class="n">isim</span><span class="p">):</span>
<span class="bp">self</span><span class="o">.</span><span class="n">isim</span> <span class="o">=</span> <span class="n">isim</span>
<span class="bp">self</span><span class="o">.</span><span class="n">kabiliyetleri</span> <span class="o">=</span> <span class="p">[]</span>
<span class="bp">self</span><span class="o">.</span><span class="n">personele_ekle</span><span class="p">()</span>
<span class="nd">@classmethod</span>
<span class="k">def</span> <span class="nf">personel_sayısını_görüntüle</span><span class="p">(</span><span class="bp">cls</span><span class="p">):</span>
<span class="nb">print</span><span class="p">(</span><span class="nb">len</span><span class="p">(</span><span class="bp">cls</span><span class="o">.</span><span class="n">personel</span><span class="p">))</span>
<span class="k">def</span> <span class="nf">personele_ekle</span><span class="p">(</span><span class="bp">self</span><span class="p">):</span>
<span class="bp">self</span><span class="o">.</span><span class="n">personel</span><span class="o">.</span><span class="n">append</span><span class="p">(</span><span class="bp">self</span><span class="o">.</span><span class="n">isim</span><span class="p">)</span>
<span class="nb">print</span><span class="p">(</span><span class="s1">'</span><span class="si">{}</span><span class="s1"> adlı kişi personele eklendi'</span><span class="o">.</span><span class="n">format</span><span class="p">(</span><span class="bp">self</span><span class="o">.</span><span class="n">isim</span><span class="p">))</span>
<span class="nd">@classmethod</span>
<span class="k">def</span> <span class="nf">personeli_görüntüle</span><span class="p">(</span><span class="bp">cls</span><span class="p">):</span>
<span class="nb">print</span><span class="p">(</span><span class="s1">'Personel listesi:'</span><span class="p">)</span>
<span class="k">for</span> <span class="n">kişi</span> <span class="ow">in</span> <span class="bp">cls</span><span class="o">.</span><span class="n">personel</span><span class="p">:</span>
<span class="nb">print</span><span class="p">(</span><span class="n">kişi</span><span class="p">)</span>
<span class="k">def</span> <span class="nf">kabiliyet_ekle</span><span class="p">(</span><span class="bp">self</span><span class="p">,</span> <span class="n">kabiliyet</span><span class="p">):</span>
<span class="bp">self</span><span class="o">.</span><span class="n">kabiliyetleri</span><span class="o">.</span><span class="n">append</span><span class="p">(</span><span class="n">kabiliyet</span><span class="p">)</span>
<span class="k">def</span> <span class="nf">kabiliyetleri_görüntüle</span><span class="p">(</span><span class="bp">self</span><span class="p">):</span>
<span class="nb">print</span><span class="p">(</span><span class="s1">'</span><span class="si">{}</span><span class="s1"> adlı kişinin kabiliyetleri:'</span><span class="o">.</span><span class="n">format</span><span class="p">(</span><span class="bp">self</span><span class="o">.</span><span class="n">isim</span><span class="p">))</span>
<span class="k">for</span> <span class="n">kabiliyet</span> <span class="ow">in</span> <span class="bp">self</span><span class="o">.</span><span class="n">kabiliyetleri</span><span class="p">:</span>
<span class="nb">print</span><span class="p">(</span><span class="n">kabiliyet</span><span class="p">)</span>
</pre></div>
</div>
<p>Yukarıda <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">personel_sayısını_görüntüle()</span></code> adlı fonksiyonun yanı sıra,
<code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">personeli_görüntüle()</span></code> adlı fonksiyonu da bir sınıf metodu haline getirdik.
Çünkü tıpkı <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">personel_sayısını_görüntüle()</span></code> fonksiyonu gibi,
<code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">personeli_görüntüle()</span></code> fonksiyonu da aslında tek tek örneklerden ziyade
sınıfın genelini ilgilendiriyor. Dolayısıyla bu fonksiyona da sınıf adı
üzerinden erişebilmek gayet makul ve mantıklı bir iştir.</p>
<p>Sınıf metotlarımızı başarıyla tanımladığımıza göre artık yukarıdaki sınıfı şu
şekilde kullanabiliriz:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="kn">from</span> <span class="nn">çalışan</span> <span class="kn">import</span> <span class="n">Çalışan</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="n">Çalışan</span><span class="o">.</span><span class="n">personel_sayısını_görüntüle</span><span class="p">()</span>
<span class="go">0</span>
</pre></div>
</div>
<p>Bir sınıf metodu olarak tanımladığımız <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">personel_sayısını_görüntüle()</span></code>
fonksiyonu artık ilgili sınıfın herhangi bir örneğine bağımlı olmadığı için,
sınıfı örneklemek zorunda kalmadan, yalnızca sınıf adını kullanarak
<code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">personel_sayısını_görüntüle()</span></code> fonksiyonuna erişebiliyoruz. Bu da bize
personel sayısının 0 olduğu durumu görüntüleyebilme imkanı veriyor…</p>
<p>Ayrıca, <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">personel_sayısını_görüntüle()</span></code> adlı sınıf metodumuz, fiziksel olarak
da sınıfın içinde yer aldığı için, seçmeli içe aktarmalarda sınıfın öteki
öğeleriyle birlikte bu metot da aktarılacaktır:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="kn">from</span> <span class="nn">çalışan</span> <span class="kn">import</span> <span class="n">Çalışan</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="nb">dir</span><span class="p">(</span><span class="n">Çalışan</span><span class="p">)</span>
</pre></div>
</div>
<p>Listede sınıf metodumuzun da olduğunu görüyorsunuz.</p>
<p>Personele üye ekledikten sonra bu metodu nasıl kullanacağımızı biliyorsunuz:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="n">ahmet</span> <span class="o">=</span> <span class="n">Çalışan</span><span class="p">(</span><span class="s1">'Ahmet'</span><span class="p">)</span>
<span class="go">Ahmet adlı kişi personele eklendi</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="n">mehmet</span> <span class="o">=</span> <span class="n">Çalışan</span><span class="p">(</span><span class="s1">'Mehmet'</span><span class="p">)</span>
<span class="go">Mehmet adlı kişi personele eklendi</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="n">ayşe</span> <span class="o">=</span> <span class="n">Çalışan</span><span class="p">(</span><span class="s1">'Ayşe'</span><span class="p">)</span>
<span class="go">Ayşe adlı kişi personele eklendi</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="n">Çalışan</span><span class="o">.</span><span class="n">personel_sayısını_görüntüle</span><span class="p">()</span>
<span class="go">3</span>
</pre></div>
</div>
<p>Gördüğünüz gibi, sınıf metodumuza doğrudan sınıf adını kullanarak
erişebiliyoruz. Elbette bu durum, sınıf metoduna örnek adları üzerinden de
erişmemize engel değil. Eğer arzu edersek <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">personel_sayısını_görüntüle()</span></code> adlı
sınıf metodunu şu şekilde de çağırabiliriz:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="n">ayşe</span><span class="o">.</span><span class="n">personel_sayısını_görüntüle</span><span class="p">()</span>
<span class="go">3</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="n">ahmet</span><span class="o">.</span><span class="n">personel_sayısını_görüntüle</span><span class="p">()</span>
<span class="go">3</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="n">mehmet</span><span class="o">.</span><span class="n">personel_sayısını_görüntüle</span><span class="p">()</span>
<span class="go">3</span>
</pre></div>
</div>
<p>Ancak örnek metotlarına ve örnek niteliklerine atıfta bulunmak için örnek
adlarını kullanmak, sınıf metotları ve sınıf niteliklerine atıfta bulunmak için
ise sınıf adlarını tercih etmek daha akıllıca olabilir.</p>
<p><code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">personel_sayısını_görüntüle()</span></code> fonksiyonu için söylediğimiz bu sözler,
<code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">personeli_görüntüle()</span></code> fonksiyonu için de aynen geçerlidir.</p>
<p>Sözün özü, sınıfın herhangi bir örneğine bağlı olmayan bir işlem yapan, ama
anlamsal olarak da sınıfla ilişkili olduğu için sınıf dışında bırakmak
istemediğiniz fonksiyonları birer sınıf metodu olarak tanımlayabilirsiniz.</p>
</section>
<section id="alternatif-insacilar">
<h2>Alternatif İnşacılar<a class="headerlink" href="#alternatif-insacilar" title="Bu başlık için kalıcı bağlantı">¶</a></h2>
<p>Sınıf metotlarının, işimize yarayabilecek bir başka özelliği ise, bunların bir
‘alternatif inşacı’ (<em>alternative constructor</em>) olarak kullanılabilecek
olmasıdır. “Alternatif neyci?” diye sorduğunuzu rahatlıkla duyabiliyorum…</p>
<p>Gelin isterseniz ‘alternatif inşacı’ kavramını bir dizi örnek üzerinde
kabataslak da olsa açıklamaya çalışalım.</p>
<p>Şimdi elinizde şöyle bir kitap listesi olduğunu düşünün:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="n">liste</span> <span class="o">=</span> <span class="p">[(</span><span class="s1">'9789753424080'</span><span class="p">,</span> <span class="s1">'Greenberg'</span><span class="p">,</span> <span class="s1">'Sana Gül Bahçesi Vadetmedim'</span><span class="p">,</span> <span class="s1">'Metis'</span><span class="p">),</span>
<span class="p">(</span><span class="s1">'975872519X'</span><span class="p">,</span> <span class="s1">'Evren'</span><span class="p">,</span> <span class="s1">'Postmodern Bir Kız Sevdim'</span><span class="p">,</span> <span class="s1">'İthaki'</span><span class="p">),</span>
<span class="p">(</span><span class="s1">'9789754060409'</span><span class="p">,</span> <span class="s1">'Nietzsche'</span><span class="p">,</span> <span class="s1">'Böyle Buyurdu Zerdüşt'</span><span class="p">,</span> <span class="s1">'Cem'</span><span class="p">)]</span>
</pre></div>
</div>
<p>Bu liste, her bir kitap için, sırasıyla o kitabın ISBN numarasını, yazarını,
ismini ve yayınevini gösteren birer demetten oluşuyor. Amacımız, bu listeden
çeşitli ölçütlere göre sorgulama yapabilen bir program yazmak. Yazdığımız
program; isbn, isim, eser ve yayınevi ölçütlerine göre bu listeden veri
alabilmemizi sağlayacak.</p>
<p>İlk denememizi yapalım:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="n">liste</span> <span class="o">=</span> <span class="p">[(</span><span class="s1">'9789753424080'</span><span class="p">,</span> <span class="s1">'Greenberg'</span><span class="p">,</span> <span class="s1">'Sana Gül Bahçesi Vadetmedim'</span><span class="p">,</span> <span class="s1">'Metis'</span><span class="p">),</span>
<span class="p">(</span><span class="s1">'975872519X'</span><span class="p">,</span> <span class="s1">'Evren'</span><span class="p">,</span> <span class="s1">'Postmodern Bir Kız Sevdim'</span><span class="p">,</span> <span class="s1">'İthaki'</span><span class="p">),</span>
<span class="p">(</span><span class="s1">'9789754060409'</span><span class="p">,</span> <span class="s1">'Nietzsche'</span><span class="p">,</span> <span class="s1">'Böyle Buyurdu Zerdüşt'</span><span class="p">,</span> <span class="s1">'Cem'</span><span class="p">)]</span>
<span class="k">def</span> <span class="nf">sorgula</span><span class="p">(</span><span class="n">ölçüt</span><span class="o">=</span><span class="kc">None</span><span class="p">,</span> <span class="n">değer</span><span class="o">=</span><span class="kc">None</span><span class="p">):</span>
<span class="k">for</span> <span class="n">li</span> <span class="ow">in</span> <span class="n">liste</span><span class="p">:</span>
<span class="k">if</span> <span class="ow">not</span> <span class="n">ölçüt</span> <span class="ow">and</span> <span class="ow">not</span> <span class="n">değer</span><span class="p">:</span>
<span class="nb">print</span><span class="p">(</span><span class="o">*</span><span class="n">li</span><span class="p">,</span> <span class="n">sep</span><span class="o">=</span><span class="s1">', '</span><span class="p">)</span>
<span class="k">elif</span> <span class="n">ölçüt</span> <span class="o">==</span> <span class="s1">'isbn'</span><span class="p">:</span>
<span class="k">if</span> <span class="n">değer</span> <span class="o">==</span> <span class="n">li</span><span class="p">[</span><span class="mi">0</span><span class="p">]:</span>
<span class="nb">print</span><span class="p">(</span><span class="o">*</span><span class="n">li</span><span class="p">,</span> <span class="n">sep</span><span class="o">=</span><span class="s1">', '</span><span class="p">)</span>
<span class="k">elif</span> <span class="n">ölçüt</span> <span class="o">==</span> <span class="s1">'yazar'</span><span class="p">:</span>
<span class="k">if</span> <span class="n">değer</span> <span class="o">==</span> <span class="n">li</span><span class="p">[</span><span class="mi">1</span><span class="p">]:</span>
<span class="nb">print</span><span class="p">(</span><span class="o">*</span><span class="n">li</span><span class="p">,</span> <span class="n">sep</span><span class="o">=</span><span class="s1">', '</span><span class="p">)</span>
<span class="k">elif</span> <span class="n">ölçüt</span> <span class="o">==</span> <span class="s1">'eser'</span><span class="p">:</span>
<span class="k">if</span> <span class="n">değer</span> <span class="o">==</span> <span class="n">li</span><span class="p">[</span><span class="mi">2</span><span class="p">]:</span>
<span class="nb">print</span><span class="p">(</span><span class="o">*</span><span class="n">li</span><span class="p">,</span> <span class="n">sep</span><span class="o">=</span><span class="s1">', '</span><span class="p">)</span>
<span class="k">elif</span> <span class="n">ölçüt</span> <span class="o">==</span> <span class="s1">'yayınevi'</span><span class="p">:</span>
<span class="k">if</span> <span class="n">değer</span> <span class="o">==</span> <span class="n">li</span><span class="p">[</span><span class="mi">3</span><span class="p">]:</span>
<span class="nb">print</span><span class="p">(</span><span class="o">*</span><span class="n">li</span><span class="p">,</span> <span class="n">sep</span><span class="o">=</span><span class="s1">', '</span><span class="p">)</span>
</pre></div>
</div>
<p>Burada öncelikle kitap listemizi tanımladık. Daha sonra da sorgulama işlemini
gerçekleştirecek <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">sorgula()</span></code> adlı bir fonksiyon yazdık.</p>
<p>Bu fonksiyon toplam iki parametre alıyor: <cite>ölçüt</cite> ve <cite>değer</cite>. Bu parametrelerin
öntanımlı değerlerini <cite>None</cite> olarak belirledik. Böylece bu fonksiyonu herhangi
bir argüman vermeden de çalıştırabileceğiz.</p>
<p>Fonksiyon gövdesinde ilk yaptığımız iş, fonksiyon argümansız çalıştırıldığında,
yani <cite>ölçüt</cite> ve <cite>değer</cite> için herhangi bir değer belirlenmediğinde ne olacağını
ayarlamak:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="k">for</span> <span class="n">li</span> <span class="ow">in</span> <span class="n">liste</span><span class="p">:</span>
<span class="k">if</span> <span class="ow">not</span> <span class="n">ölçüt</span> <span class="ow">and</span> <span class="ow">not</span> <span class="n">değer</span><span class="p">:</span>
<span class="nb">print</span><span class="p">(</span><span class="o">*</span><span class="n">li</span><span class="p">,</span> <span class="n">sep</span><span class="o">=</span><span class="s1">', '</span><span class="p">)</span>
</pre></div>
</div>
<p>Eğer <cite>ölçüt</cite> ve <cite>değer</cite> parametreleri için herhangi bir değer belirtilmemişse,
yani bunlar <cite>None</cite> olarak bırakılmışsa, kitap listesinin tamamını, her bir öğe
arasına birer virgül yerleştirerek ekrana basıyoruz.</p>
<p>Eğer <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">sorgula()</span></code> fonksiyonu çağrılırken <cite>ölçüt</cite> parametresine <cite>‘isbn’</cite>
argümanı, <cite>değer</cite> parametresine ise bir ISBN değeri verilmişse şu işlemi
yapıyoruz:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="k">elif</span> <span class="n">ölçüt</span> <span class="o">==</span> <span class="s1">'isbn'</span><span class="p">:</span>
<span class="k">if</span> <span class="n">değer</span> <span class="o">==</span> <span class="n">li</span><span class="p">[</span><span class="mi">0</span><span class="p">]:</span>
<span class="nb">print</span><span class="p">(</span><span class="o">*</span><span class="n">li</span><span class="p">,</span> <span class="n">sep</span><span class="o">=</span><span class="s1">', '</span><span class="p">)</span>
</pre></div>
</div>
<p>Burada yaptığımız şey şu: Eğer <cite>ölçüt</cite> ‘isbn’ ise, fonksiyona verilen <cite>değer</cite>
argümanını, kitap listesi içindeki her bir demetin ilk sırasında arıyoruz. Çünkü
ISBN bilgileri demetlerin ilk sırasında yer alıyor. Eğer bu koşul sağlanırsa
listenin ilgili kısmını ekrana basıyoruz:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="k">if</span> <span class="n">değer</span> <span class="o">==</span> <span class="n">li</span><span class="p">[</span><span class="mi">0</span><span class="p">]:</span>
<span class="nb">print</span><span class="p">(</span><span class="o">*</span><span class="n">li</span><span class="p">,</span> <span class="n">sep</span><span class="o">=</span><span class="s1">', '</span><span class="p">)</span>
</pre></div>
</div>
<p>Bu mantığı kullanarak öteki ölçütler için de birer sorgu kodu yazıyoruz:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="k">elif</span> <span class="n">ölçüt</span> <span class="o">==</span> <span class="s1">'yazar'</span><span class="p">:</span>
<span class="k">if</span> <span class="n">değer</span> <span class="o">==</span> <span class="n">li</span><span class="p">[</span><span class="mi">1</span><span class="p">]:</span>
<span class="nb">print</span><span class="p">(</span><span class="o">*</span><span class="n">li</span><span class="p">,</span> <span class="n">sep</span><span class="o">=</span><span class="s1">', '</span><span class="p">)</span>
<span class="k">elif</span> <span class="n">ölçüt</span> <span class="o">==</span> <span class="s1">'eser'</span><span class="p">:</span>
<span class="k">if</span> <span class="n">değer</span> <span class="o">==</span> <span class="n">li</span><span class="p">[</span><span class="mi">2</span><span class="p">]:</span>
<span class="nb">print</span><span class="p">(</span><span class="o">*</span><span class="n">li</span><span class="p">,</span> <span class="n">sep</span><span class="o">=</span><span class="s1">', '</span><span class="p">)</span>
<span class="k">elif</span> <span class="n">ölçüt</span> <span class="o">==</span> <span class="s1">'yayınevi'</span><span class="p">:</span>
<span class="k">if</span> <span class="n">değer</span> <span class="o">==</span> <span class="n">li</span><span class="p">[</span><span class="mi">3</span><span class="p">]:</span>
<span class="nb">print</span><span class="p">(</span><span class="o">*</span><span class="n">li</span><span class="p">,</span> <span class="n">sep</span><span class="o">=</span><span class="s1">', '</span><span class="p">)</span>
</pre></div>
</div>
<p>Her bir <cite>değer</cite>’i, listenin ilgili sırasında aradığımıza dikkat edin. Yazar
bilgisi demetlerin ikinci sırasında yer aldığı için <cite>li[1]</cite>’i, aynı gerekçeyle
eser için <cite>li[2]</cite>’yi, yayınevi için ise <cite>li[3]</cite>’ü sorguluyoruz.</p>
<p>Gelelim bu fonksiyonu nasıl kullanacağımıza…</p>
<p>Her zaman söylediğimiz gibi, Python’ın etkileşimli kabuğu mükemmel bir test
ortamıdır. O halde şimdi bu kodları <cite>klist.py</cite> adlı bir dosyaya kaydedelim ve
dosyanın bulunduğu dizinde bir etkileşimli kabuk oturumu başlatarak modülümüzü
içe aktaralım:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="kn">import</span> <span class="nn">klist</span>
</pre></div>
</div>
<p>Önce <cite>klist</cite> modülü içindeki <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">sorgula()</span></code> fonksiyonunu argümansız olarak
çağıralım:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="n">klist</span><span class="o">.</span><span class="n">sorgula</span><span class="p">()</span>
<span class="go">9789753424080, Greenberg, Sana Gül Bahçesi Vadetmedim, Metis</span>
<span class="go">975872519X, Evren, Postmodern Bir Kız Sevdim, İthaki</span>
<span class="go">9789754060409, Nietzsche, Böyle Buyurdu Zerdüşt, Cem</span>
</pre></div>
</div>
<p>Tam da beklediğimiz gibi, fonksiyon argümansız çağrıldığında bütün kitap
listesini, her bir öğe arasında bir virgül olacak şekilde ekrana basıyor.</p>
<p>Şimdi de mesela ISBN numarasına göre birkaç sorgu işlemi gerçekleştirelim:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="n">klist</span><span class="o">.</span><span class="n">sorgula</span><span class="p">(</span><span class="s1">'isbn'</span><span class="p">,</span> <span class="s1">'9789754060409'</span><span class="p">)</span>
<span class="go">9789754060409, Nietzsche, Böyle Buyurdu Zerdüşt , Cem</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="n">klist</span><span class="o">.</span><span class="n">sorgula</span><span class="p">(</span><span class="s1">'isbn'</span><span class="p">,</span> <span class="s1">'975872519X'</span><span class="p">)</span>
<span class="go">975872519X, Evren, Postmodern Bir Kız Sevdim, İthaki</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="n">klist</span><span class="o">.</span><span class="n">sorgula</span><span class="p">(</span><span class="s1">'isbn'</span><span class="p">,</span> <span class="s1">'9789753424080'</span><span class="p">)</span>
<span class="go">9789753424080, Greenberg, Sana Gül Bahçesi Vadetmedim, Metis</span>
</pre></div>
</div>
<p>Burada, <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">sorgula()</span></code> fonksiyonunun ilk parametresine argüman olarak ‘isbn’
değerini verdik. Böylece programımız ISBN numarasına göre sorgu yapmak
istediğimizi anladı. Daha sonra da ikinci argüman olarak istediğimiz bir ISBN
numarasını yazdık ve sorgu işlemini tamamladık.</p>
<p>Bir de yayınevine göre sorgulama yapalım:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="n">klist</span><span class="o">.</span><span class="n">sorgula</span><span class="p">(</span><span class="s1">'yayınevi'</span><span class="p">,</span> <span class="s1">'Metis'</span><span class="p">)</span>
<span class="go">9789753424080, Greenberg, Sana Gül Bahçesi Vadetmedim, Metis</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="n">klist</span><span class="o">.</span><span class="n">sorgula</span><span class="p">(</span><span class="s1">'yayınevi'</span><span class="p">,</span> <span class="s1">'İthaki'</span><span class="p">)</span>
<span class="go">975872519X, Evren, Postmodern Bir Kız Sevdim, İthaki</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="n">klist</span><span class="o">.</span><span class="n">sorgula</span><span class="p">(</span><span class="s1">'yayınevi'</span><span class="p">,</span> <span class="s1">'Cem'</span><span class="p">)</span>
<span class="go">9789754060409, Nietzsche, Böyle Buyurdu Zerdüşt, Cem</span>
</pre></div>
</div>
<p>Gördüğünüz gibi, fonksiyonumuz gayet güzel çalışıyor…</p>
<p>Yukarıda verdiğimiz kodlar, bahsettiğimiz amaç için yazılabilecek tek alternatif
değildir elbette. Mesela yukarıdaki <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">if-else</span></code> yapısını bir sözlük içine
yerleştirerek çok daha sade bir program elde edebiliriz.</p>
<p>Dikkatlice inceleyin:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="n">liste</span> <span class="o">=</span> <span class="p">[(</span><span class="s1">'9789753424080'</span><span class="p">,</span> <span class="s1">'Greenberg'</span><span class="p">,</span> <span class="s1">'Sana Gül Bahçesi Vadetmedim'</span><span class="p">,</span> <span class="s1">'Metis'</span><span class="p">),</span>
<span class="p">(</span><span class="s1">'975872519X'</span><span class="p">,</span> <span class="s1">'Evren'</span><span class="p">,</span> <span class="s1">'Postmodern Bir Kız Sevdim'</span><span class="p">,</span> <span class="s1">'İthaki'</span><span class="p">),</span>
<span class="p">(</span><span class="s1">'9789754060409'</span><span class="p">,</span> <span class="s1">'Nietzsche'</span><span class="p">,</span> <span class="s1">'Böyle Buyurdu Zerdüşt'</span><span class="p">,</span> <span class="s1">'Cem'</span><span class="p">)]</span>
<span class="k">def</span> <span class="nf">sorgula</span><span class="p">(</span><span class="n">ölçüt</span><span class="o">=</span><span class="kc">None</span><span class="p">,</span> <span class="n">değer</span><span class="o">=</span><span class="kc">None</span><span class="p">):</span>
<span class="n">d</span> <span class="o">=</span> <span class="p">{</span><span class="s1">'isbn'</span> <span class="p">:</span> <span class="p">[</span><span class="n">li</span> <span class="k">for</span> <span class="n">li</span> <span class="ow">in</span> <span class="n">liste</span> <span class="k">if</span> <span class="n">değer</span> <span class="o">==</span> <span class="n">li</span><span class="p">[</span><span class="mi">0</span><span class="p">]],</span>
<span class="s1">'yazar'</span> <span class="p">:</span> <span class="p">[</span><span class="n">li</span> <span class="k">for</span> <span class="n">li</span> <span class="ow">in</span> <span class="n">liste</span> <span class="k">if</span> <span class="n">değer</span> <span class="o">==</span> <span class="n">li</span><span class="p">[</span><span class="mi">1</span><span class="p">]],</span>
<span class="s1">'eser'</span> <span class="p">:</span> <span class="p">[</span><span class="n">li</span> <span class="k">for</span> <span class="n">li</span> <span class="ow">in</span> <span class="n">liste</span> <span class="k">if</span> <span class="n">değer</span> <span class="o">==</span> <span class="n">li</span><span class="p">[</span><span class="mi">2</span><span class="p">]],</span>
<span class="s1">'yayınevi'</span> <span class="p">:</span> <span class="p">[</span><span class="n">li</span> <span class="k">for</span> <span class="n">li</span> <span class="ow">in</span> <span class="n">liste</span> <span class="k">if</span> <span class="n">değer</span> <span class="o">==</span> <span class="n">li</span><span class="p">[</span><span class="mi">3</span><span class="p">]]}</span>
<span class="k">for</span> <span class="n">öğe</span> <span class="ow">in</span> <span class="n">d</span><span class="o">.</span><span class="n">get</span><span class="p">(</span><span class="n">ölçüt</span><span class="p">,</span> <span class="n">liste</span><span class="p">):</span>
<span class="nb">print</span><span class="p">(</span><span class="o">*</span><span class="n">öğe</span><span class="p">,</span> <span class="n">sep</span> <span class="o">=</span> <span class="s1">', '</span><span class="p">)</span>
</pre></div>
</div>
<p>Burada bütün <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">if-else</span></code> cümleciklerini birer liste üretecine dönüştürüp, <cite>d</cite>
adlı sözlüğün anahtarları olarak belirledik. Artık sorgulama işlemlerini bir
<code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">if-else</span></code> yapısı içinde değil de, bir sözlük içinden gerçekleştireceğiz.</p>
<p>Hangi parametrenin hangi listeyi çağıracağını belirleyen sözlüğümüzü yazdıktan
sonra, sözlüklerin <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">get()</span></code> metodunu kullanarak, <cite>ölçüt</cite> argümanının değerine
göre sözlükten veri çekiyoruz. Eğer sözlükte bulunmayan bir <cite>ölçüt</cite> değeri
verilirse tüm listeyi ekrana basıyoruz.</p>
<p>Bu arada, eğer <cite>d</cite> sözlüğü içindeki liste üreteçlerinin birbirini tekrar eder
bir yapıda olması sizi rahatsız ediyorsa, bu kısmı bir yardımcı fonksiyon
aracılığıyla sadeleştirebilirsiniz:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="n">liste</span> <span class="o">=</span> <span class="p">[(</span><span class="s1">'9789753424080'</span><span class="p">,</span> <span class="s1">'Greenberg'</span><span class="p">,</span> <span class="s1">'Sana Gül Bahçesi Vadetmedim'</span><span class="p">,</span> <span class="s1">'Metis'</span><span class="p">),</span>
<span class="p">(</span><span class="s1">'975872519X'</span><span class="p">,</span> <span class="s1">'Evren'</span><span class="p">,</span> <span class="s1">'Postmodern Bir Kız Sevdim'</span><span class="p">,</span> <span class="s1">'İthaki'</span><span class="p">),</span>
<span class="p">(</span><span class="s1">'9789754060409'</span><span class="p">,</span> <span class="s1">'Nietzsche'</span><span class="p">,</span> <span class="s1">'Böyle Buyurdu Zerdüşt'</span><span class="p">,</span> <span class="s1">'Cem'</span><span class="p">)]</span>
<span class="k">def</span> <span class="nf">bul</span><span class="p">(</span><span class="n">değer</span><span class="p">,</span> <span class="n">sıra</span><span class="p">):</span>
<span class="k">return</span> <span class="p">[</span><span class="n">li</span> <span class="k">for</span> <span class="n">li</span> <span class="ow">in</span> <span class="n">liste</span> <span class="k">if</span> <span class="n">değer</span> <span class="o">==</span> <span class="n">li</span><span class="p">[</span><span class="n">sıra</span><span class="p">]]</span>
<span class="k">def</span> <span class="nf">sorgula</span><span class="p">(</span><span class="n">ölçüt</span><span class="o">=</span><span class="kc">None</span><span class="p">,</span> <span class="n">değer</span><span class="o">=</span><span class="kc">None</span><span class="p">):</span>
<span class="n">d</span> <span class="o">=</span> <span class="p">{</span><span class="s1">'isbn'</span> <span class="p">:</span> <span class="n">bul</span><span class="p">(</span><span class="n">değer</span><span class="p">,</span> <span class="mi">0</span><span class="p">),</span>
<span class="s1">'yazar'</span> <span class="p">:</span> <span class="n">bul</span><span class="p">(</span><span class="n">değer</span><span class="p">,</span> <span class="mi">1</span><span class="p">),</span>
<span class="s1">'eser'</span> <span class="p">:</span> <span class="n">bul</span><span class="p">(</span><span class="n">değer</span><span class="p">,</span> <span class="mi">2</span><span class="p">),</span>
<span class="s1">'yayınevi'</span> <span class="p">:</span> <span class="n">bul</span><span class="p">(</span><span class="n">değer</span><span class="p">,</span> <span class="mi">3</span><span class="p">)}</span>
<span class="k">for</span> <span class="n">öğe</span> <span class="ow">in</span> <span class="n">d</span><span class="o">.</span><span class="n">get</span><span class="p">(</span><span class="n">ölçüt</span><span class="p">,</span> <span class="n">liste</span><span class="p">):</span>
<span class="nb">print</span><span class="p">(</span><span class="o">*</span><span class="n">öğe</span><span class="p">,</span> <span class="n">sep</span> <span class="o">=</span> <span class="s1">', '</span><span class="p">)</span>
</pre></div>
</div>
<p>Burada bütün liste üreteçlerini tek bir <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">bul()</span></code> fonksiyonu içinde oluşturarak,
<code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">sorgula()</span></code> fonksiyonu içindeki <cite>d</cite> sözlüğüne gönderdik.</p>
<p>Bu kodları da aynı ilk program örneğinde olduğu gibi kullanıyoruz:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="kn">import</span> <span class="nn">klist</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="n">klist</span><span class="o">.</span><span class="n">sorgula</span><span class="p">()</span>
<span class="go">9789753424080, Greenberg, Sana Gül Bahçesi Vadetmedim, Metis</span>
<span class="go">975872519X, Evren, Postmodern Bir Kız Sevdim, İthaki</span>
<span class="go">9789754060409, Nietzsche, Böyle Buyurdu Zerdüşt, Cem</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="n">klist</span><span class="o">.</span><span class="n">sorgula</span><span class="p">(</span><span class="s1">'yazar'</span><span class="p">,</span> <span class="s1">'Nietzsche'</span><span class="p">)</span>
<span class="go">9789754060409, Nietzsche, Böyle Buyurdu Zerdüşt, Cem</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="n">klist</span><span class="o">.</span><span class="n">sorgula</span><span class="p">(</span><span class="s1">'eser'</span><span class="p">,</span> <span class="s1">'Sana Gül Bahçesi Vadetmedim'</span><span class="p">)</span>
<span class="go">9789753424080, Greenberg, Sana Gül Bahçesi Vadetmedim, Metis</span>
</pre></div>
</div>
<p>Yukarıdaki kodları yazmanın daha başka alternatifleri de var. Mesela, eğer arzu
ederseniz, yukarıdaki kodları bir sınıf yapısı içinde de ifade edebilirsiniz:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="k">class</span> <span class="nc">Sorgu</span><span class="p">():</span>
<span class="k">def</span> <span class="fm">__init__</span><span class="p">(</span><span class="bp">self</span><span class="p">):</span>
<span class="bp">self</span><span class="o">.</span><span class="n">liste</span> <span class="o">=</span> <span class="p">[(</span><span class="s1">'9789753424080'</span><span class="p">,</span> <span class="s1">'Greenberg'</span><span class="p">,</span> <span class="s1">'Sana Gül Bahçesi Vadetmedim'</span><span class="p">,</span> <span class="s1">'Metis'</span><span class="p">),</span>
<span class="p">(</span><span class="s1">'975872519X'</span><span class="p">,</span> <span class="s1">'Evren'</span><span class="p">,</span> <span class="s1">'Postmodern Bir Kız Sevdim'</span><span class="p">,</span> <span class="s1">'İthaki'</span><span class="p">),</span>
<span class="p">(</span><span class="s1">'9789754060409'</span><span class="p">,</span> <span class="s1">'Nietzsche'</span><span class="p">,</span> <span class="s1">'Böyle Buyurdu Zerdüşt'</span><span class="p">,</span> <span class="s1">'Cem'</span><span class="p">)]</span>
<span class="k">def</span> <span class="nf">bul</span><span class="p">(</span><span class="bp">self</span><span class="p">,</span> <span class="n">değer</span><span class="p">,</span> <span class="n">sıra</span><span class="p">):</span>
<span class="k">return</span> <span class="p">[</span><span class="n">li</span> <span class="k">for</span> <span class="n">li</span> <span class="ow">in</span> <span class="bp">self</span><span class="o">.</span><span class="n">liste</span> <span class="k">if</span> <span class="n">değer</span> <span class="o">==</span> <span class="n">li</span><span class="p">[</span><span class="n">sıra</span><span class="p">]]</span>
<span class="k">def</span> <span class="nf">sorgula</span><span class="p">(</span><span class="bp">self</span><span class="p">,</span> <span class="n">ölçüt</span><span class="o">=</span><span class="kc">None</span><span class="p">,</span> <span class="n">değer</span><span class="o">=</span><span class="kc">None</span><span class="p">):</span>
<span class="n">d</span> <span class="o">=</span> <span class="p">{</span><span class="s1">'isbn'</span> <span class="p">:</span> <span class="bp">self</span><span class="o">.</span><span class="n">bul</span><span class="p">(</span><span class="n">değer</span><span class="p">,</span> <span class="mi">0</span><span class="p">),</span>
<span class="s1">'yazar'</span> <span class="p">:</span> <span class="bp">self</span><span class="o">.</span><span class="n">bul</span><span class="p">(</span><span class="n">değer</span><span class="p">,</span> <span class="mi">1</span><span class="p">),</span>
<span class="s1">'eser'</span> <span class="p">:</span> <span class="bp">self</span><span class="o">.</span><span class="n">bul</span><span class="p">(</span><span class="n">değer</span><span class="p">,</span> <span class="mi">2</span><span class="p">),</span>
<span class="s1">'yayınevi'</span> <span class="p">:</span> <span class="bp">self</span><span class="o">.</span><span class="n">bul</span><span class="p">(</span><span class="n">değer</span><span class="p">,</span> <span class="mi">3</span><span class="p">)}</span>
<span class="k">for</span> <span class="n">öğe</span> <span class="ow">in</span> <span class="n">d</span><span class="o">.</span><span class="n">get</span><span class="p">(</span><span class="n">ölçüt</span><span class="p">,</span> <span class="bp">self</span><span class="o">.</span><span class="n">liste</span><span class="p">):</span>
<span class="nb">print</span><span class="p">(</span><span class="o">*</span><span class="n">öğe</span><span class="p">,</span> <span class="n">sep</span> <span class="o">=</span> <span class="s1">', '</span><span class="p">)</span>
</pre></div>
</div>
<p>Burada kitap listesini bir örnek niteliği olarak tanımlamak suretiyle sınıfın
her yerinden kullanılabilir hale getirdik.</p>
<p>Ardından da <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">bul()</span></code> ve <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">sorgula()</span></code> adlı fonksiyonları, birer örnek metodu
biçiminde sınıf içine yerleştirdik.</p>
<p>Bu sınıfı da şu şekilde kullanabiliriz:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="kn">import</span> <span class="nn">klist</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="n">sorgu</span> <span class="o">=</span> <span class="n">klist</span><span class="o">.</span><span class="n">Sorgu</span><span class="p">()</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="n">sorgu</span><span class="o">.</span><span class="n">sorgula</span><span class="p">()</span>
<span class="go">9789753424080, Greenberg, Sana Gül Bahçesi Vadetmedim, Metis</span>
<span class="go">975872519X, Evren, Postmodern Bir Kız Sevdim, İthaki</span>
<span class="go">9789754060409, Nietzsche, Böyle Buyurdu Zerdüşt, Cem</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="n">sorgu</span><span class="o">.</span><span class="n">sorgula</span><span class="p">(</span><span class="s1">'yazar'</span><span class="p">,</span> <span class="s1">'Evren'</span><span class="p">)</span>
<span class="go">975872519X, Evren, Postmodern Bir Kız Sevdim, İthaki</span>
</pre></div>
</div>
<p>Elbette, bu örnekte, ilk yazdığımız kodları bir sınıf yapısı içinde tarif
etmenin bize pek bir katkısı yok. Burada yaptığımız şey esasında bütün kodları
‘Sorgu’ adlı bir etki alanı içine taşımaktan fazlası değil. Ama böyle bir
imkanınızın da olduğunu bilmeniz her halükarda sizin için faydalı olacaktır.</p>
<p>Gelelim yukarıdaki kodları yazmanın son alternatifine:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="k">class</span> <span class="nc">Sorgu</span><span class="p">():</span>
<span class="k">def</span> <span class="fm">__init__</span><span class="p">(</span><span class="bp">self</span><span class="p">,</span> <span class="n">değer</span><span class="o">=</span><span class="kc">None</span><span class="p">,</span> <span class="n">sıra</span><span class="o">=</span><span class="kc">None</span><span class="p">):</span>
<span class="bp">self</span><span class="o">.</span><span class="n">liste</span> <span class="o">=</span> <span class="p">[(</span><span class="s1">'9789753424080'</span><span class="p">,</span> <span class="s1">'Greenberg'</span><span class="p">,</span> <span class="s1">'Sana Gül Bahçesi Vadetmedim'</span><span class="p">,</span> <span class="s1">'Metis'</span><span class="p">),</span>
<span class="p">(</span><span class="s1">'975872519X'</span><span class="p">,</span> <span class="s1">'Evren'</span><span class="p">,</span> <span class="s1">'Postmodern Bir Kız Sevdim'</span><span class="p">,</span> <span class="s1">'İthaki'</span><span class="p">),</span>
<span class="p">(</span><span class="s1">'9789754060409'</span><span class="p">,</span> <span class="s1">'Nietzsche'</span><span class="p">,</span> <span class="s1">'Böyle Buyurdu Zerdüşt'</span><span class="p">,</span> <span class="s1">'Cem'</span><span class="p">)]</span>
<span class="k">if</span> <span class="ow">not</span> <span class="n">değer</span> <span class="ow">and</span> <span class="ow">not</span> <span class="n">sıra</span><span class="p">:</span>
<span class="n">l</span> <span class="o">=</span> <span class="bp">self</span><span class="o">.</span><span class="n">liste</span>
<span class="k">else</span><span class="p">:</span>
<span class="n">l</span> <span class="o">=</span> <span class="p">[</span><span class="n">li</span> <span class="k">for</span> <span class="n">li</span> <span class="ow">in</span> <span class="bp">self</span><span class="o">.</span><span class="n">liste</span> <span class="k">if</span> <span class="n">değer</span> <span class="o">==</span> <span class="n">li</span><span class="p">[</span><span class="n">sıra</span><span class="p">]]</span>
<span class="k">for</span> <span class="n">i</span> <span class="ow">in</span> <span class="n">l</span><span class="p">:</span>
<span class="nb">print</span><span class="p">(</span><span class="o">*</span><span class="n">i</span><span class="p">,</span> <span class="n">sep</span><span class="o">=</span><span class="s1">', '</span><span class="p">)</span>
<span class="nd">@classmethod</span>
<span class="k">def</span> <span class="nf">isbnden</span><span class="p">(</span><span class="bp">cls</span><span class="p">,</span> <span class="n">isbn</span><span class="p">):</span>
<span class="bp">cls</span><span class="p">(</span><span class="n">isbn</span><span class="p">,</span> <span class="mi">0</span><span class="p">)</span>
<span class="nd">@classmethod</span>
<span class="k">def</span> <span class="nf">yazardan</span><span class="p">(</span><span class="bp">cls</span><span class="p">,</span> <span class="n">yazar</span><span class="p">):</span>
<span class="bp">cls</span><span class="p">(</span><span class="n">yazar</span><span class="p">,</span> <span class="mi">1</span><span class="p">)</span>
<span class="nd">@classmethod</span>
<span class="k">def</span> <span class="nf">eserden</span><span class="p">(</span><span class="bp">cls</span><span class="p">,</span> <span class="n">eser</span><span class="p">):</span>
<span class="bp">cls</span><span class="p">(</span><span class="n">eser</span><span class="p">,</span> <span class="mi">2</span><span class="p">)</span>
<span class="nd">@classmethod</span>
<span class="k">def</span> <span class="nf">yayınevinden</span><span class="p">(</span><span class="bp">cls</span><span class="p">,</span> <span class="n">yayınevi</span><span class="p">):</span>
<span class="bp">cls</span><span class="p">(</span><span class="n">yayınevi</span><span class="p">,</span> <span class="mi">3</span><span class="p">)</span>
</pre></div>
</div>
<p>Burada da, her bir ölçütü ayrı birer sınıf metodu olarak tanımladık. Böylece bu
ölçütleri yapısal olarak birbirinden ayırmış olduk. Yukarıdaki sınıfı şu şekilde
kullanabiliriz:</p>
<p>Önce modülümüzü içe aktaralım:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="kn">from</span> <span class="nn">klist</span> <span class="kn">import</span> <span class="n">Sorgu</span>
</pre></div>
</div>
<p>ISBN numarasına göre bir sorgu gerçekleştirelim:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="n">Sorgu</span><span class="o">.</span><span class="n">isbnden</span><span class="p">(</span><span class="s2">"9789753424080"</span><span class="p">)</span>
<span class="go">9789753424080, Greenberg, Sana Gül Bahçesi Vadetmedim, Metis</span>
</pre></div>
</div>
<p>Gördüğünüz gibi, sınıf metodu yaklaşımı, gayet temiz bir sorgu kodu üretmemize
imkan tanıyor.</p>
<p>Bir de yazara ve esere göre sorgulayalım:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="n">Sorgu</span><span class="o">.</span><span class="n">yazardan</span><span class="p">(</span><span class="s2">"Greenberg"</span><span class="p">)</span>
<span class="go">9789753424080, Greenberg, Sana Gül Bahçesi Vadetmedim, Metis</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="n">Sorgu</span><span class="o">.</span><span class="n">eserden</span><span class="p">(</span><span class="s2">"Postmodern Bir Kız Sevdim"</span><span class="p">)</span>
<span class="go">975872519X, Evren, Postmodern Bir Kız Sevdim, İthaki</span>
</pre></div>
</div>
<p>Bunlar da gayet güzel görünüyor.</p>
<p>Şimdi bir de bütün listeyi alalım:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="n">hepsi</span> <span class="o">=</span> <span class="n">Sorgu</span><span class="p">()</span>
<span class="go">9789753424080, Greenberg, Sana Gül Bahçesi Vadetmedim, Metis</span>
<span class="go">975872519X, Evren, Postmodern Bir Kız Sevdim, İthaki</span>
<span class="go">9789754060409, Nietzsche, Böyle Buyurdu Zerdüşt, Cem</span>
</pre></div>
</div>
<p>Gördüğünüz gibi, sınıfı parametresiz olarak örneklediğimizde bütün listeyi elde
ediyoruz.</p>
<p>İşte ‘alternatif inşa’ denen işlem tam olarak budur. Yukarıdaki örnekte
<code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">isbnden()</span></code>, <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">yazardan()</span></code>, <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">eserden()</span></code> ve <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">yayınevinden()</span></code> adlı sınıf
metotları, <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">Sorgu()</span></code> adlı sınıfı alternatif şekillerde inşa etmemizi sağlıyor <a class="footnote-reference superscript" href="#id2" id="id1">1</a>.</p>
<p>Normal şartlarda, bir sınıfı, <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">__init__()</span></code> fonksiyonuna verdiğimiz
parametreler aracılığıyla inşa ediyoruz (birkaç sayfa sonra ‘inşa’ kavramından
daha ayrıntılı olarak bahsedeceğiz).</p>
<p>Mesela:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="k">class</span> <span class="nc">Giriş</span><span class="p">():</span>
<span class="k">def</span> <span class="fm">__init__</span><span class="p">(</span><span class="bp">self</span><span class="p">,</span> <span class="n">mesaj</span><span class="o">=</span><span class="s1">'Müşteri numaranız: '</span><span class="p">):</span>
<span class="n">cevap</span> <span class="o">=</span> <span class="nb">input</span><span class="p">(</span><span class="n">mesaj</span><span class="p">)</span>
<span class="nb">print</span><span class="p">(</span><span class="s1">'Hoşgeldiniz!'</span><span class="p">)</span>
</pre></div>
</div>
<p>Burada tanımladığımız <cite>Giriş()</cite> sınıfı, bir müşteri numarası aracılığıyla
sisteme giriş imkanı sağlıyor:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="kn">from</span> <span class="nn">sistem</span> <span class="kn">import</span> <span class="n">Giriş</span> <span class="c1">#kodlarımız sistem.py dosyası içinde</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="n">Giriş</span><span class="p">()</span>
</pre></div>
</div>
<p>Eğer biz aynı zamanda bir parola ve TC Kimlik Numarası ile de giriş imkanı
sağlamak istersek, başka yöntemlerin yanı sıra, sınıf metotlarından da
yararlanabiliriz:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="k">class</span> <span class="nc">Giriş</span><span class="p">():</span>
<span class="k">def</span> <span class="fm">__init__</span><span class="p">(</span><span class="bp">self</span><span class="p">,</span> <span class="n">mesaj</span><span class="o">=</span><span class="s1">'Müşteri numaranız: '</span><span class="p">):</span>
<span class="n">cevap</span> <span class="o">=</span> <span class="nb">input</span><span class="p">(</span><span class="n">mesaj</span><span class="p">)</span>
<span class="nb">print</span><span class="p">(</span><span class="s1">'Hoşgeldiniz!'</span><span class="p">)</span>
<span class="nd">@classmethod</span>
<span class="k">def</span> <span class="nf">paroladan</span><span class="p">(</span><span class="bp">cls</span><span class="p">):</span>
<span class="n">mesaj</span> <span class="o">=</span> <span class="s1">'Lütfen parolanızı giriniz: '</span>
<span class="bp">cls</span><span class="p">(</span><span class="n">mesaj</span><span class="p">)</span>
<span class="nd">@classmethod</span>
<span class="k">def</span> <span class="nf">tcknden</span><span class="p">(</span><span class="bp">cls</span><span class="p">):</span>
<span class="n">mesaj</span> <span class="o">=</span> <span class="s1">'Lütfen TC kimlik numaranızı giriniz: '</span>
<span class="bp">cls</span><span class="p">(</span><span class="n">mesaj</span><span class="p">)</span>
</pre></div>
</div>
<p>Bu şekilde yukarıdaki sınıfı aşağıdaki gibi de inşa etme imkanına kavuşuyoruz:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="n">Giriş</span><span class="o">.</span><span class="n">paroladan</span><span class="p">()</span>
</pre></div>
</div>
<p>veya:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="n">Giriş</span><span class="o">.</span><span class="n">tcknden</span><span class="p">()</span>
</pre></div>
</div>
<p>Sınıf metotları içinde kullandığımız <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">cls(mesaj)</span></code> satırları, <cite>Giriş()</cite> adlı
sınıfı farklı bir parametre ile çağırmamızı sağlıyor. Gördüğünüz gibi, bu
sınıfın <cite>mesaj</cite> parametresinin öntanımlı değeri <cite>‘Müşteri numaranız: ‘</cite>.
Sınıfımızı farklı bir şekilde çağırabilmek için, <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">cls(mesaj)</span></code> kodları
yardımıyla sınıfın <cite>mesaj</cite> parametresini <cite>‘Lütfen parolanızı giriniz: ‘</cite> ve
<cite>‘Lütfen TC kimlik numaranızı giriniz: ‘</cite> değerleri ile yeniden çalıştırıyoruz.</p>
<p>Daha önce de birkaç kez vurguladığımız gibi, <cite>cls</cite> kelimesi Python açısından bir
zorunluluk değildir. Yani yukarıdaki sınıfı mesela şöyle de yazabilirdik:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="k">class</span> <span class="nc">Giriş</span><span class="p">():</span>
<span class="k">def</span> <span class="fm">__init__</span><span class="p">(</span><span class="bp">self</span><span class="p">,</span> <span class="n">mesaj</span><span class="o">=</span><span class="s1">'Müşteri numaranız: '</span><span class="p">):</span>
<span class="n">cevap</span> <span class="o">=</span> <span class="nb">input</span><span class="p">(</span><span class="n">mesaj</span><span class="p">)</span>
<span class="nb">print</span><span class="p">(</span><span class="s1">'Hoşgeldiniz!'</span><span class="p">)</span>
<span class="nd">@classmethod</span>
<span class="k">def</span> <span class="nf">paroladan</span><span class="p">(</span><span class="n">snf</span><span class="p">):</span>
<span class="n">mesaj</span> <span class="o">=</span> <span class="s1">'Lütfen parolanızı giriniz: '</span>
<span class="n">snf</span><span class="p">(</span><span class="n">mesaj</span><span class="p">)</span>
<span class="nd">@classmethod</span>
<span class="k">def</span> <span class="nf">tcknden</span><span class="p">(</span><span class="n">snf</span><span class="p">):</span>
<span class="n">mesaj</span> <span class="o">=</span> <span class="s1">'Lütfen TC kimlik numaranızı giriniz: '</span>
<span class="n">snf</span><span class="p">(</span><span class="n">mesaj</span><span class="p">)</span>
</pre></div>
</div>
<p>Ancak, tıpkı <cite>self</cite> kelimesinde olduğu gibi, <cite>cls</cite> de Python topluluğu içinde
son derece yerleşik bir gelenektir. Bu geleneği bozmak isteyeceğinizi
zannetmiyorum.</p>
<p>İlk bakışta sınıf metotları size pek gerekli değilmiş gibi gelebilir. Ama eğer
bu metotların gerçek dünyadaki kullanımına ilişkin bir örnek verirsek belki
fikriniz değişir.</p>
<p>Sınıf metotlarının kullanımına ilişkin güzel bir örneği <cite>datetime</cite> modülünde
görebilirsiniz.</p>
<div class="admonition seealso">
<p class="admonition-title">Ayrıca bakınız</p>
<p>Aşağıdaki örneği daha iyi anlayabilmek için
<a class="reference internal" href="standart_moduller/datetime.html"><span class="doc">datetime Modülü</span></a> ve <a class="reference internal" href="standart_moduller/time.html"><span class="doc">time Modülü</span></a> belgelerine
bakınız.</p>
</div>
<p>Bir standart kütüphane modülü olan <cite>datetime</cite>’ın kaynak dosyasını açarsanız
(kaynak dosyanın nerede olduğunu nasıl öğrenebilirim diye soran arkadaşlara
teessüflerimi iletiyorum…), orada <cite>date</cite> sınıfının şöyle yazıldığını
göreceksiniz:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="k">class</span> <span class="nc">date</span><span class="p">:</span>
<span class="vm">__slots__</span> <span class="o">=</span> <span class="s1">'_year'</span><span class="p">,</span> <span class="s1">'_month'</span><span class="p">,</span> <span class="s1">'_day'</span>
<span class="k">def</span> <span class="fm">__new__</span><span class="p">(</span><span class="bp">cls</span><span class="p">,</span> <span class="n">year</span><span class="p">,</span> <span class="n">month</span><span class="o">=</span><span class="kc">None</span><span class="p">,</span> <span class="n">day</span><span class="o">=</span><span class="kc">None</span><span class="p">):</span>
<span class="k">if</span> <span class="p">(</span><span class="nb">isinstance</span><span class="p">(</span><span class="n">year</span><span class="p">,</span> <span class="nb">bytes</span><span class="p">)</span> <span class="ow">and</span> <span class="nb">len</span><span class="p">(</span><span class="n">year</span><span class="p">)</span> <span class="o">==</span> <span class="mi">4</span> <span class="ow">and</span>
<span class="mi">1</span> <span class="o"><=</span> <span class="n">year</span><span class="p">[</span><span class="mi">2</span><span class="p">]</span> <span class="o"><=</span> <span class="mi">12</span> <span class="ow">and</span> <span class="n">month</span> <span class="ow">is</span> <span class="kc">None</span><span class="p">):</span> <span class="c1"># Month is sane</span>
<span class="c1"># Pickle support</span>
<span class="bp">self</span> <span class="o">=</span> <span class="nb">object</span><span class="o">.</span><span class="fm">__new__</span><span class="p">(</span><span class="bp">cls</span><span class="p">)</span>
<span class="bp">self</span><span class="o">.</span><span class="n">__setstate</span><span class="p">(</span><span class="n">year</span><span class="p">)</span>
<span class="k">return</span> <span class="bp">self</span>
<span class="n">_check_date_fields</span><span class="p">(</span><span class="n">year</span><span class="p">,</span> <span class="n">month</span><span class="p">,</span> <span class="n">day</span><span class="p">)</span>
<span class="bp">self</span> <span class="o">=</span> <span class="nb">object</span><span class="o">.</span><span class="fm">__new__</span><span class="p">(</span><span class="bp">cls</span><span class="p">)</span>
<span class="bp">self</span><span class="o">.</span><span class="n">_year</span> <span class="o">=</span> <span class="n">year</span>
<span class="bp">self</span><span class="o">.</span><span class="n">_month</span> <span class="o">=</span> <span class="n">month</span>
<span class="bp">self</span><span class="o">.</span><span class="n">_day</span> <span class="o">=</span> <span class="n">day</span>
<span class="k">return</span> <span class="bp">self</span>
<span class="nd">@classmethod</span>
<span class="k">def</span> <span class="nf">fromtimestamp</span><span class="p">(</span><span class="bp">cls</span><span class="p">,</span> <span class="n">t</span><span class="p">):</span>
<span class="n">y</span><span class="p">,</span> <span class="n">m</span><span class="p">,</span> <span class="n">d</span><span class="p">,</span> <span class="n">hh</span><span class="p">,</span> <span class="n">mm</span><span class="p">,</span> <span class="n">ss</span><span class="p">,</span> <span class="n">weekday</span><span class="p">,</span> <span class="n">jday</span><span class="p">,</span> <span class="n">dst</span> <span class="o">=</span> <span class="n">_time</span><span class="o">.</span><span class="n">localtime</span><span class="p">(</span><span class="n">t</span><span class="p">)</span>
<span class="k">return</span> <span class="bp">cls</span><span class="p">(</span><span class="n">y</span><span class="p">,</span> <span class="n">m</span><span class="p">,</span> <span class="n">d</span><span class="p">)</span>
<span class="nd">@classmethod</span>
<span class="k">def</span> <span class="nf">today</span><span class="p">(</span><span class="bp">cls</span><span class="p">):</span>
<span class="n">t</span> <span class="o">=</span> <span class="n">_time</span><span class="o">.</span><span class="n">time</span><span class="p">()</span>
<span class="k">return</span> <span class="bp">cls</span><span class="o">.</span><span class="n">fromtimestamp</span><span class="p">(</span><span class="n">t</span><span class="p">)</span>
<span class="nd">@classmethod</span>
<span class="k">def</span> <span class="nf">fromordinal</span><span class="p">(</span><span class="bp">cls</span><span class="p">,</span> <span class="n">n</span><span class="p">):</span>
<span class="n">y</span><span class="p">,</span> <span class="n">m</span><span class="p">,</span> <span class="n">d</span> <span class="o">=</span> <span class="n">_ord2ymd</span><span class="p">(</span><span class="n">n</span><span class="p">)</span>
<span class="k">return</span> <span class="bp">cls</span><span class="p">(</span><span class="n">y</span><span class="p">,</span> <span class="n">m</span><span class="p">,</span> <span class="n">d</span><span class="p">)</span>
</pre></div>
</div>
<p>Gördüğünüz gibi, burada üç tane sınıf metodu var:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="nd">@classmethod</span>
<span class="k">def</span> <span class="nf">fromtimestamp</span><span class="p">(</span><span class="bp">cls</span><span class="p">,</span> <span class="n">t</span><span class="p">):</span>
<span class="o">...</span>
<span class="nd">@classmethod</span>
<span class="k">def</span> <span class="nf">today</span><span class="p">(</span><span class="bp">cls</span><span class="p">):</span>
<span class="o">...</span>
<span class="nd">@classmethod</span>
<span class="k">def</span> <span class="nf">fromordinal</span><span class="p">(</span><span class="bp">cls</span><span class="p">,</span> <span class="n">n</span><span class="p">):</span>
<span class="o">...</span>
</pre></div>
</div>
<p>Normal şartlarda <cite>datetime</cite> modülü içindeki <cite>date</cite> sınıfını şu şekilde
kullanıyoruz:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="kn">import</span> <span class="nn">datetime</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="n">bugün</span> <span class="o">=</span> <span class="n">datetime</span><span class="o">.</span><span class="n">date</span><span class="p">(</span><span class="mi">2015</span><span class="p">,</span> <span class="mi">6</span><span class="p">,</span> <span class="mi">16</span><span class="p">)</span>
</pre></div>
</div>
<p>Bu şekilde, <cite>date</cite> sınıfına sırasıyla yıl, ay ve gün bilgisi girerek <cite>bugün</cite>
adlı bir tarih nesnesi oluşturmuş oluyoruz. Bu şekilde herhangi bir tarihi elle
oluşturabilirsiniz.</p>
<p>Eğer amacınız bugünün tarihini oluşturmaksa, yıl, ay ve gün bilgilerini
yukarıdaki gibi <cite>date</cite> sınıfına elle girebileceğiniz gibi, <code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">today()</span></code> adlı
sınıf metodunu da kullanabilirsiniz:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="n">bugün</span> <span class="o">=</span> <span class="n">datetime</span><span class="o">.</span><span class="n">date</span><span class="o">.</span><span class="n">today</span><span class="p">()</span>
</pre></div>
</div>
<p>İşte böylece, <cite>date</cite> sınıfının size sunduğu bir alternatif inşacı
(<code class="docutils literal notranslate"><span class="pre">today()</span></code>) vasıtasıyla bugünün tarihini otomatik olarak elde etmiş oldunuz.</p>
<p>Aynı şekilde, eğer elinizde bir zaman damgası varsa ve siz bu zaman damgasından
bir tarih elde etmek istiyorsanız yine <cite>date</cite> sınıfının sunduğu bir başka
alternatif inşacıdan yararlanabilirsiniz:</p>
<div class="doctest highlight-default notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="kn">import</span> <span class="nn">time</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="n">zaman_damgası</span> <span class="o">=</span> <span class="n">time</span><span class="o">.</span><span class="n">time</span><span class="p">()</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="n">bugün</span> <span class="o">=</span> <span class="n">datetime</span><span class="o">.</span><span class="n">date</span><span class="o">.</span><span class="n">fromtimestamp</span><span class="p">(</span><span class="n">zaman_damgası</span><span class="p">)</span>
</pre></div>
</div>
<p>Eğer elinizde tam sayı biçimli bir Gregoryen tarih verisi varsa bu veriyi
kullanarak da bir tarih nesnesi elde edebilirsiniz:</p>
<div class="highlight-py3 notranslate"><div class="highlight"><pre><span></span><span class="gp">>>> </span><span class="n">gregoryen</span> <span class="o">=</span> <span class="mi">735765</span>
<span class="gp">>>> </span><span class="n">bugün</span> <span class="o">=</span> <span class="n">datetime</span><span class="o">.</span><span class="n">date</span><span class="o">.</span><span class="n">fromordinal</span><span class="p">(</span><span class="n">gregoryen</span><span class="p">)</span>